Διασυνοριακή Συνεργασία για Ανάπτυξη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού-ΘΑΛ-ΧΩΡ

Ο ΘΧΣ ορίζεται ως μία δημόσια διαδικασία ανάλυσης και κατανομής χωρικά και χρονικά των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων. Η κατάληξη του είναι ένα θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο στο οποίο αποτυπώνεται το όραμα κάθε κράτους για την αξιοποίηση και την αειφόρο ανάπτυξη του θαλάσσιου χώρου του.

Ο ΘΧΣ αποτελεί ένα εκ των βασικών διατομεακών εργαλείων της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνιστά σημαντικό μέσο για τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων ζωνών και των παράκτιων περιφερειών και συμβάλλει στους στόχους μιας διαχείρισης με βάση το οικοσύστημα.

Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός ένα έργο στρατηγικού χαρακτήρα για την Κύπρο 

Τον περασμένο Φεβρουάριο ξεκίνησε η υλοποίηση του στρατηγικού έργου «Διασυνοριακή Συνεργασία για Ανάπτυξη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού» με ακρωνύμιο «ΘΑΛ-ΧΩΡ», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα – Κύπρος 2007 – 2013 και από εθνικούς πόρους.

Στο έργο συμμετέχουν συνολικά 6 εταίροι από Ελλάδα και Κύπρο. Συγκεκριμένα, από πλευράς Κύπρου, το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας (ΤΕΝ) που έχει την ευθύνη συντονισμού του έργου (Επικεφαλής Εταίρος), το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας (ΤΚΧ), το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) και το Ωκεανογραφικό Κέντρο (ΩΚ) Πανεπιστημίου Κύπρου. Από την Ελλάδα, συμμετέχει το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου (ΥΝΑ) και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Στο έργο συμμετέχουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι θεσμικοί φορείς για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό σε Κύπρο και Ελλάδα συνεπικουρούμενοι από πανεπιστημιακά ιδρύματα που ειδικεύονται σε θέματα θαλάσσιας έρευνας και επεξεργασίας θαλάσσιων παρατηρήσεων και δεδομένων.

Η σύνθεση αυτή του εταιρικού σχήματος, σε συνδυασμό με τον βασικό στόχο του έργου, που είναι η προετοιμασία των δύο χωρών για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας Πλαίσιο για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) συνιστά και τον στρατηγικό χαρακτήρα του έργου.

Η εναρκτήρια συνάντηση του έργου πραγματοποιήθηκε στη Λεμεσό στις 29 και 30 Μαΐου 2014, με τη συμμετοχή όλων των εταίρων. Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, έγινε η ανάλυση των εγκεκριμένων δράσεων και εργασιών  και συμφωνήθηκε μεταξύ άλλων, η δημιουργία θεματικών ομάδων εργασίας, που κρίθηκαν απαραίτητες για την υλοποίηση των επιμέρους δράσεων και «πακέτων εργασίας» του έργου.

Το «ΘΑΛ-ΧΩΡ» στοχεύει στην ανάπτυξη μεθοδολογίας εφαρμογής ΘΧΣ και πιλοτική εφαρμογή της για ετοιμασία θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων σε επιλεγμένες περιοχές στην Κύπρο και στην Ελλάδα.

Στα πλαίσια του έργου θα γίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης με τη συλλογή δεδομένων και πληροφοριών που σχετίζονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες στη θάλασσα και το θαλάσσιο περιβάλλον, καθορισμός μελλοντικών προτεραιοτήτων και στόχων και ανάλυση μελλοντικής κατάστασης τόσο για την περαιτέρω ανάπτυξη υφιστάμενων δραστηριοτήτων όσο και ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων σε συνάρτηση με τη διασφάλιση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης.

Η διευθέτηση χωροταξικών αντιπαραθέσεων μεταξύ των επεκτεινόμενων χρήσεων της θάλασσας, ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ εμπλεκόμενων φορέων, η ενίσχυση της διακρατικής συνεργασίας η δημιουργία προϋποθέσεων για προσέλκυση επενδύσεων και η επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης σύμφωνα με τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020» εντάσσονται στους στόχους του έργου.

Έχοντας επίσης υπόψη ότι τα οικοσυστήματα και οι επιπτώσεις των θαλάσσιων και παράκτιων χρήσεων υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, καθώς και το γεγονός ότι το Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρος οικοδομείται γύρω από ένα θαλάσσιο σύνορο, οι εταίροι του έργου συνεργάζονται στενά για την ανάπτυξη μιας κοινής πρότασης στρατηγικού περιεχομένου, με ορίζοντα την επόμενη προγραμματική περίοδο και τις υποχρεώσεις που απορρέουν.

«Το έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 3,5 εκ. ευρώ και συγχρηματοδοτείται κατά 80% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και κατά 20% από εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου.»

Maritime Spatial Planning (MSP) is one of the key cross-cutting tools of the Integrated Maritime Policy of the European Union and an important instrument for sustainable development of marine areas and coastal regions and contributes to the objectives of an ecosystem based management approach.

MSP is defined as a public process of analysing and allocating the spatial and temporal distribution of human activities in marine areas to achieve ecological, economic and social objectives. The  outcome is a maritime spatial plan which reflects the vision of each country for the exploitation and sustainable development of its marine space.

Cross-border Cooperation for Maritime Spatial Planning Development

The strategic project “Cross-border Cooperation for Maritime Spatial Planning Development” was approved for funding under the Cross-border Cooperation Programme “Greece–Cyprus 2007–2013” on the 1st call for proposals for strategic projects, on July 2013.

The project aims at developing a methodology for MSP and then using this methodology for pilot implementation in selected areas in Cyprus and Greece for drafting maritime spatial plans, as well as for preparing both countries for the imminent implementation of the EU Directive on MSP.

Within the framework of the project, the following actions will take place:

• A stock-taking of the current situation, by collecting available data and information related to human activities at sea and the marine environment;
• Enrichment/updating of data bases by collecting new data and information;
• Development of a WebGIS which will display all the collected data;
• Overview of the current legal framework and suggestions for its improvement;
• Defining future priorities and objectives and performing future state analysis for both the further development of existing activities and development of new activities, in conjunction with ensuring good environmental status;
• Pilot implementation of MSP in selected areas and drafting of maritime spatial plans;
• Evaluation of the process and methodology followed for implementing MSP and identification of good practices for the future.

The resolution of spatial conflicts between different uses of the sea, better coordination between stakeholders, strengthening cross-border cooperation,  and creating conditions for achieving sustainable development in line with the strategy “Europe 2020”, are among the objectives of the project.

The project brings together 6 partners, 4 from Cyprus and 2 from Greece. The “Lead Partner” is the Department of Merchant Shipping of the Ministry of Communications and Works, who is also responsible for the project coordination. The Department of Lands and Surveys of Cyprus and the European Funds Management Special Service of the Ministry of Shipping, Maritime Affairs and the Aegean of Greece constitute together with the Department of Merchant Shipping the institutional cross-border pole of the project. The University of the Aegean, the Cyprus University of Technology and the Oceanography Center of the University of Cyprus constitute the scientific cross-border pole of the project.